گروه میراث‌فرهنگی ـ کوشک حمیدیه، دهم مهر1380با شماره ثبت 3980 به فهرست آثار ملی رسید و چندین بار هم در ردیف آثار مرمتی قرار گرفته اما هنوز  بودجه‌ای برای مرمت و بازسازی آن تامین نشده است. این درحالی است که مسئولان هم پایبند به توافقاتی که درخصوص حفظ این بنا صورت داده‌اند، نیستند.

 

به‌گزارش CHN، کاخ حمیدیه محل حکمرانی شیخ حمید کعبی در مرکز شهر حمیدیه در شمال غرب اهواز است. این عمارت که  یکی از نمونه‌های کم نظیر کاخ‌های دوره قاجاریه در خوزستان محسوب می‌شود در حال‌حاضر با بی‌توجهی مسئولان شهرستان مواجه شده، مساحت این کاخ نزدیک به 6 هکتار و متشکل از  چهار عمارت است.

 

«مجتبی گهستونی» دبیر انجمن تاریانا با طرح این پرسسش که کوشک حمیدیه در مسیر صدها هزار نفر گردشگری قرار دارد که هر ساله در قالب کاروان راهیان نور به سمت مناطق عملیاتی واقع در جنوب غربی استان خوزستان می روند می‌گوید: «با اینکه این بنا بر سر راه کاروان راهیان نور قرار دارد اما هنوز مشخص نشده که چرا چنین بنایی در کنار رودخانه کرخه مخروبه باقی مانده است.»

 

وی ادامه می‌دهد: «باوجود همه توافقات 12 ماده‌ای دررابطه با چگونگی سرنوشت کوشک تاریخی حمیدیه، بین شرکت بهره برداری کرخه و شاوور وابسته به سازمان آب و برق و اداره کل میراث‌فرهنگی خوزستان در اوایل دهه 80 صورت گرفته اما تاکنون تنها یک ماده از آن توافقنامه به اجرا درآمده است.»

 

در ماده ای که از این توافقنامه به اجرا درآمد مقرر شد تابلویی بر سر در ورودی کوشک با این مضمون نصب شود که این ملک متعلق به سازمان آب و برق خوزستان و در تصرف شرکت بهره برداری کرخه و شاوور قرار دارد. همچنین این بنا با نظارت مستقیم میراث‌فرهنگی خوزستان مرمت و بازسازی و به عنوان یک ساختمان اداری مورد استفاده قرار گیرد. این در حالی است که از زمان واگذاری این بنا به شرکت بهره‌برداری کرخه و شاوور وابسته به سازمان آب و برق خوزستان، روز به روز  شدت تخریب بنا افزایش پیدا کرده است.

 

گهستونی با تاکید بر اینکه در سال 1384 مدیر کل وقت میراث فرهنگی خوزستان با اشاره به مشکلات متعدد کوشک از جمله دخل و تصرف در عرصه و حریم، ریزش سقف زیر زمین بنا، تفکیک حریم، تخریب دیوارها و ستون‎های بنا و همچنین استفاده از مصالح ناهمگون در بنا  طی نامه‌ای رسمی پیشنهاد کرد که به منظور گسترش فعالیت‌های باستان شناسی در غرب خوزستان که نیازمند مکانی با شرایط اثر ملی کوشک حمیدیه است، این بنا به سازمان میراث فرهنگی کشور منتقل شود.

 

این درحالی است که در سال 1378 هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستار احداث کتابخانه عمومی در اثر ملی یاد شده بود که ظاهرا با توافق سازمان آب و برق خوزستان به انعقاد توافقنامه ای میان شورای شهر حمیدیه، میراث فرهنگی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان منجر شد و با اینکه موضوع از طریق فرمانداری اهواز مورد پیگیری قرار گرفت اما سرانجام همه این وعده وعیدها هم بی‌نتیجه ماند!

 

گهستونی می‌افزاید: «در نهایت طبق اظهارات مسئولان وقت اداره کل میراث فرهنگی خوزستان و همچنین اظهار نظر صریح انجمن میراث فرهنگی این شهر، شرکت بهره برداری کرخه و شاوور در سال 1380 بدون رعایت اصول علمی مرمت بناهای تاریخی اقدام به آواربرداری و تخریب سقف اثر ملی کوشک حمیدیه کرد که منجر به باز شدن پرونده‌ای قضایی در این زمینه شد.»

 

دوستداران و فعالان میراث‌فرهنگی اعتقاد دارند، تنها با اختصاص بودجه فوری برای مرمت و تعیین حریم این بنای به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی کشور می توان کوشک حمیدیه را از این وضعیت نگران کننده نجات داد.

 

کوشک حمیدیه از سال 1332 تحت تصرف و مالکیت سازمان عمران کرخه قرار دارد که بعدها به سازمان آب و برق خوزستان تغییر نام داد و سپس در دوران جنگ تحمیلی به جهت موقعیت استراتژیکی منطقه در اختیار تیپ 64 الحدید سپاه پاسداران قرار گرفت و سرانجام پس از 17 سال دوباره با پیگیری‌های مدیرعامل سازمان آب و برق به شرکت بهره برداری کرخه و شاوور وابسته به سازمان آب و برق تحویل داده شد.

 شورای شهر حمیدیه نیز با توجه به استعلام های لازم متوجه شده بود که خرید و فروش‌های انجام شده در کوشک خلاف قانون محسوب می‌شود و در همین راستا مخالفت خود را با جابه جایی سندها اعلام کرد.

 

پس از این واگذاری، پیگیری های آقای غانم سواری از اعضای وقت شورای شهر حمیدیه و رئیس انجمن میراث فرهنگی این شهر برای تعیین حریم و در نهایت کاربری فرهنگی آن آغاز شد که در نهایت منجر به مکاتبات گسترده‌ای در سطح استان و کشور و همچنین بازشدن پرونده های متعدد در این باره شد.

 

بنای کوشک حمیدیه روی تپه‌ای باستانی ساخته شده است. هر بنا و تپه عرصه و حریمی دارد که به تبع آن کل محوطه باغ جزء عرصه و حریم آن بوده و محوطه سازی در این حریم باید با هماهنگی میراث فرهنگی انجام شود اما به دلیل خرید و فروش‌های به عمل آمده بخشی از محوطه تخریب شده و به عنوان منزل مسکونی و مجتمع تجاری مورد استفاده قرار گرفت.

 

اگر چه اداره کل میراث فرهنگی با توجه به مالکیت سازمان آب و برق و نیاز شرکت بهره برداری کرخه و شاوور مجوز داد تا با حفظ هویت این بنای تاریخی از فضای این کوشک قاجاری به عنوان اداره بهره برداری کرخه استفاده شود ولی این تصمیم هیچگاه عملی نشد.

 

شرکت کرخه و شاوور موظف بود خیلی زود نقشه ساختمان و باغ متعلق به آن را برای تهیه طرح مرمتی در اختیار اداره کل میراث فرهنگی خوزستان قرار دهد و اداره کل میراث فرهنگی هم متعهد شد که با استفاده از امکانات خود و با هزینه‌هایی که شرکت متقبل می‎شود ساختمان مذکور را جهت استفاده اداری این شرکت آماده کند.

 

همچنین مقرر شد اداره کل میراث فرهنگی تمامی تلاش خود را جهت جذب اعتبارات مربوط به تبصره 23 برای مرمت کوشک حمیدیه به کار گیرد که در این مورد اقدام موثری تاکنون صورت نگرفته است.

 

وزیر وقت نیرو نیز در تاریخ هجدهم شهریور 1380 طی نامه‎ای به هیت رئیسه مجلس شورای اسلامی، آمادگی این وزارتخانه را در جهت توافقات فی‌مابین برای مرمت بنا را منوط به تامین قسمتی از اعتبار مورد نظر برای مرمت بنا مورد تاکید قرار داد، گفت: «با گذشت یک دهه از صدور چنین نامه ای هنوز نه تنها هیچ اتفاق خوشایندی در حمیدیه انجام نشده است بلکه روز به روز تخریب در بنای ارزشمند کوشک حمیدیه بیشتر می شود.»

 

اکنون با توجه به وضعیت اضطراری کوشک حمیدیه و نیاز آن به مرمت لازم است که از محل اعتبارات ضروری برای تعیین حریم و مرمت آن تصمیم گیری مناسبی انجام شود و با بازکردن درهای کوشک حمیدیه که برای هربار ورود به آن چالش هایی وجود داشت، اداره کل میراث فرهنگی هم نسبت به معرفی استادکاران و منابع تامین مصالح ویژه مورد نیاز اقدام کند.