خانه‌های تاریخیِ متروکه، کارگاه‌ تولیدی صنایع دستی شوند/ضعیف‌ترین برنامه‌ریزی‌ در برگزاری نمایشگاه‌ها

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، طبق نظریه‌های مختلف اقتصادی یکی از عوامل توسعه در هر کشوری حمایت حاکمیت از تولید است که نقش بسیار مهمی را در این توسعه ایفا می‌کند و می‌تواند استقلال اقتصاد یک کشور را از حالت وابستگی خارج کند و البته در ایران یکی از حوزه‌هایی که امید نجات اقتصاد توسط آن وجود دارد موضوع صنایع دستی است.

بر همین اساس کارگاه‌های تولیدی که ستون‌های اصلی تولید در صنایع دستی را تشکیل می‌دهد نقش مهمی در بالابردن میزان تولید و صادرات این محصولات دارند و به نظر می‌رسد یکی از رسالت‌های معاونت صنایع دستی باید پرداختن بیش از پیش به همین کارگاه‌ها باشد اما آیا واقعاً در عمل چنین اتفاقی می‌افتد؟

در حال حاضر بیش از 120 هزار کارگاه تولیدی صنایع دستی در سراسر کشور وجود دارند که به نظر می‌رسد حمایت جدی از آنها صورت نمی‌گیرد در حالی که به عنوان مثال کارگاه‌های تولیدی زیر نظر سازمان فنی‌وحرفه‌ای از برخی خدمات و یارانه‌ها مانند یارانه آب و گاز و ... برخوردارند.

برای بررسی این موضوع قسمت چهارم میزگرد "مشکلات و راهکارهای تولید در صنایع دستی" با موضوع حمایت از کارگاه‌های تولیدی و با حضور ابراهیم نباتی مظلومی (استاد تراش روی شیشه)، شهرام مریخی، کارشناس تولید معاونت صنایع دستی و نیما ذاکری سعید، فعال و تولیدکننده صنایع دستی در خبرگزاری تسنیم  برگزار شد منتشر می‌شود.

*تسنیم: در حال حاضر به نظر می‌رسد پاشنه آشیل تولید در صنایع دستی کارگاه‌های تولیدی هستند، از نظر شما آیا حمایت‌های کافی از این کارگاه‌ها صورت می‌گیرد؟

*نباتی: ببینید! در حال حاضر وام‌هایی در اختیار هنرمندان صنایع دستی قرار می‌دهند که به طور متوسط مبلغ آن 5 میلیون تومان است، پیشنهاد می‌کنم اصلاً این مبلغ را ندهند، چون به کار تولیدکننده نمی‌آید و دردی از وی دوا نمی‌کند. در مورد حمایت از کارگاه‌های تولیدی باید بگویم که متأسفانه کسی در صنایع دستی دلسوز نیست، من الان آموزشگاه دارم و برقی که مصرف می‌کنم ارزان‌تر از حالت عادی است و آب و گاز هم همینطور، چرا که من زیر نظر ساازمان فنی و حرفه‌ای هستم و این حمایت‌ها را از آنجا می‌گیرم نه از صنایع دستی.

کارخانه‌ای را می‌شناسم که 70 کارگر داشته، اما الان 12 کارگر دارد، پول گازی که برایش می‌آید وحشتناک است و آن کوره کارگاه هم گاز می‌خواهد لذا باید حمایت شوند، اینگونه است که این کارگاه‌ الان چند تا از کوره‌هایش را خاموش کرده است و با یکی دو کوره کارمی‌کند، لذا حمایت کافی از کارگاه‌های تولیدی نمی‌شود و تولیدکننده مجبور است کارگاهش را تعطیل کند، این را باید در نظر داشت که کارگاه‌های تولید هم در اشتغال نقش دارند و هم در اقتصاد لذا اگر حمایت شوند بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور هم حل می‌شود.

*ذاکری: به نظر من ابتدا باید حمایت را معنا کنیم. به عنوان نمونه 5 سال پیش درخواست وام 20 میلیونی برای رونق کارم دادم اما این وام تبدیل به 15 میلیون شد و هنگام دریافت این وام به من 10 میلیون تومان دادند، از طرفی  ابتدا قرار بود سود این وام، 4 درصد باشد اما به من 12 تا 14 درصد دادند و تا روزی که می‌خواستم این وام را بگیرم نمی‌دانستم که این وام 14 درصد شده است، منِ تولیدکننده با این وضع باید یک پولی هم از جیب خود بگذارم و این وام را برگردانم.

متأسفانه اسم میراث فرهنگی که می‌آید، گردشگری در آن خلاصه می‌شود و صنایع دستی هم آخر می‌شود، الان میراث فرهنگی ساختمان‌های زیادی دارد، خانه‌های قدیمی زیادی دارد و در همه استان‌ها هم هست، اگر می‌خواهند از کارگاه‌های تولیدی حمایت کنند با این وجود که اکثر این خانه‌ها در تهران که به حراجی گذاشته شده است می‌توانند این خانه‌های قدیمی را در اختیار هنرمندان قرار دهند، البته نه به این صورت که بگویند که 6 ماه بیا و بعد برو، بلکه این خانه‌ها را در هر رشته تجهیز کنند و از هنرمند بخواند که تولید محصول صنایع دستی را در آنجا راه بیاندازند. البته ظاهراً بودجه معاونت صنایع دستی صفر است چون هر کاری انجام نمی‌شود، می‌گویند بودجه نیست.

به نظر من حالا که بودجه نیست با داشته‌های فعلی خودمان کار کنیم، بیاییم ببینیم کدام تولیدکننده‌ها دنبال جا می‌گردند، آن خانه‌های قدیمی را در اختیار تولیدکننده‌ها قرار دهیم و به تولیدکننده وقت بدهیم که شما می‌توانید تجهیزات بیاورید؟ اگر می‌تواند در اختیارش قرار دهیم تا تولیدکننده همان‌جا تولید کند و همان‌جا هم نمایشگاه صنایع دستی شود، اینگونه می‌توانند از کارگاه‌های صنایع دستی حمایت کنند اما متأسفانه گردشگر خارجی به تهران می‌آید از تهران خرید نمی‌کند و الان بیشتر گردشگران خارجی، اصفهان و شیراز می‌روند و خرید می‌کنند در حالی که ورودی آنها تهران است.

*تسنیم: یعنی تهران یک بازارچه و مرکز خرید محصولات صنایع دستی ندارد؟

*ذاکری: خیر، تهران یک بازارچه صنایع دستی تا به حال نداشته است البته می‌گویند پاساژ سنتی ستارخان هست ولی بیشتر اجناس موجود در آن جنس چینی است.

*نباتی: به کمک شهرداری می‌توانند این کار بازارچه صنایع دستی راه‌اندازی کنند.

*ذاکری: حمایت بعدی موضوع نمایشگاه‌هاست که متأسفانه در حال حاضر استاندارد ندارد، نمایشگاه زیاد گذاشته می‌شود اما نمایشگاه‌ها شده است دلال‌بازی و نقش هنرمند کمرنگ شده است، لذا می‌بینید بیشتر فروشندگان جنس‌های تولیدکننده دیگر را در غرفه خود گذاشته‌اند و می فروشند، از طرفی کارگاه‌ صنایع دستی با کارت شناسایی خانگی فرق می‌کند در حالی که کارت شناسایی تولید خانگی متأسفانه اعتبار بیشتری نسبت به پروانه تولید و کارگاه تولیدی دارد چرا که شما که کارگاه تولیدی دارید در طول سال دو یا سه نمایشگاه می‌توانید شرکت کنید اما آن کسی که کارت شناسایی خانگی دارد بیشتر نمایشگاه‌ها شرکت می‌کند لذا اگر قرار است کارگاه‌ها حمایت شوند نمایشگاه‌ها را به طور جداگانه باید تفکیک کنند، به طوری که کسانی‌که کارگاه دارند با کسانی که کارت شناسایی خانگی دارند باید نمایشگاه‌شان هم با هم فرق کند اما الان کسی که کارگاه دارد با کسی که پروانه تولید دارد و با کسی که در سطح خانگی کار می‌کند با هم در نمایشگاه شرکت می‌کنند این خیلی بد است، الان در نمایشگاه می‌بینید یکی در حد یک میز جنس دارد و با این وجود فضای بزرگی را در اختیار دارد و کسی که در کارگاه کار تولید می‌کند جنس‌هایش روی دستش می‌ماند.

نمایشگاه‌‌های ما تدوین‌شده نیست که بتوانند کارگاه‌ها را راه بیاندازند، متأسفانه می گویند که بودجه ندارند اما با این راهکار که کارگاه‌ها درجه‌بندی شوند و آنهایی که در سطح انبوه تولید می‌کنند اجازه دهند نمایشگاه بیشتری شرکت کنند ساید بتوان گوشه‌ای از مشکلات فروش در کارگاه‌های تولیدی را حل کرد.

*تسنیم: از طرفی برخی از تولیدکنندگان صنایع دستی از هم ورود اجناس چینی به نمایشگاه‌های صنایع دستی ایران گله دارند.

*ذاکری: به نظر من الان نمایشگاه صنایع دستی از حالت شرکت تولیدکنندگان درآمده و این افراد خیلی کم شده‌اند و انگشت‌شمارند و در طرف مقابل خیلی‌ها جنس چینی در غرفه‌های فروش خود قرار دادند  یا جنس کسی دیگر را در فروشگاه خود می‌فروشند، این یکی از بزرگترین معضلات است و اصلاً رسیدگی هم نمی‌شود چون آن نیرو وجود ندارد که از کارگاه‌ها سرکشی کند که این فرد که کارگاه تولیدی یا پروانه تولید دارد در کارگاه کار می‌کند؟

جالب است برخی‌ها کارت شناسایی صنعتگری را فقط به خاطر بیمه‌اش است که می‌گیرند و این افراد در سازمان فنی‌و حرفه‌ای آزمون می‌دهند و کارت صنایع دستی می‌گیرند و بیمه می‌شوند و البته کاری هم در حوزه صنایع دستی هم نمی‌کنند، این معضل بزرگی است، این اتفاق، حق تولیدکننده‌های واقعی را نابود می‌‌کند.

*تسنیم: نقش دلال‌ها در این حوزه چگونه است؟

*ذاکری: در حال حاضر دست دلال زیاد شده است که متأسفانه رسیدگی به این موضوع خیلی ضعیف شده است، نقش دلال‌ها در معاونت صنایع دستی خیلی زیاد شده است‌ و متأسفانه کسانی که کارشان این باشد که در رشته‌های صنایع دستی کارشناسی کنند بسیار کم است به طوری که در معاونت صنایع دستی افرادی هستند که هیچ تجربه‌ای در صنایع دستی ندارند اما کارشناسی می‌کنند و برخی از این کارشناسی‌ها واقع‌گرایانه نیست چون دیدی که باید نسبت به صنایع دستی داشته باشند را ندارند.

سوال من این است که آیا این کارشناسان آمده‌اند ببینند که بوی چسب چقدر هنگام تولید، تولیدکننده را اذیت می‌کند و صدای تق‌تق مشتی، اعصاب و روان را به هم می‌ریزد، آیا آمده‌اند ببینند وقتی تولیدکننده می‌خواهد محصول خود را بفروشد با چه مشکلاتی می‌فروشد؟ اما آن دلال چون پول دارد خیلی راحت جنس خود را می‌فروشد و منِ تولیدکننده باید در کارگاه خاک بخورم، البته در این بین خیلی از موارد به اتحادیه‌ها هم برمی‌گردد که اتحادیه‌ها برای چه تاسیس شدند؟ به علت اینکه از هنرمند حمایت کنند اما آیا اتحادیه‌ها حمایت می‌کنند؟ خیر.

می‌گویند صنایع دستی صادرات می‌شود، چه کسانی هستند که صادرات می‌کنند، بیایند اعلام کنند، بحث مهم، این است، چرا منِ هنرمند نمی‌توانم صادرات کنم؟ چون واسطه وجود دارد، واسطه‌ها مهم هستند، منِ هنرمند با فلانی و فلانی نباشم باید در کارگاه خودم بنشینم و کار نکنم و در نمایشگاه اجازه نداشته باشم بروم و کسی هم حمایتم نکند.

*تسنیم: در مورد نمایشگاه‌ها گفته می‌شود که تقویم فصلی وجود دارد. چه مشکلاتی در این حوزه وجود دارد؟

*ذاکری: ببینید! نمایشگاه‌هایی که بدون برنامه بخواهد برگزار شود، برگزار نشود بهتر است، بله، برنامه سالیانه دارد اما از ابتدای سال تا به حال 4 نمایشگاه 3 داشتیم که کنسل شده است، از طرفی تاریخ نمایشگاه تاریخ درستی نیست. به عنوان مثال تاریخ نمایشگاه اهواز به قدری بد بود که همه می‌نالیدند، 5 شنبه و جمعه اولین روز نمایشگاه بود و روزهای آخر مصادف با محرم بود، این برنامه‌ریزی برای نمایشگاه است؟ چطوری هنرمند جنس خود را بفروشد؟ مردم معمولاً در ابتدای هفته بازدید می‌کنند و 5 شنبه و جمعه همه هجوم می‌آورند، چون تعطیلند اما در این نمایشگاه، 5شنبه و جمعه روزهای اول بود، این چه برنامه‌ریزی است؟ هنرمند مشکلاتش فراتر است، ما 100 هنرمند را می‌کشانیم به این شهر و آن شهر می‌بریم، 12 ساعت در راه است، بدترین موقعیت نمایشگاه را برایش فراهم می‌کنیم، اما چون هنرمند مجبور است، می‌رود هنرمند باید کارش را بفروشد.

2 نمایشگاه برگزار شده است که 5 شنبه و جمعه نداشته است، چرا؟ این چه برنامه‌ریزی است؟ چند تا نمایشگاه برگزار شده است که بین 10 تا 15 هر ماه بوده است در حالی که یک کارمند بین 28 تا پنجم ماه بعد حقوق می‌گیرد لذا باید زمانی نمایشگاه را برگزار کنیم که پول در دست کارمند باشد که بتواند خرید کند اما ما بدترین موقع را برای برگزاری نمایشگاه اختصاص می‌دهیم و بعد اعلام می‌کنیم این نمایشگاه و آن نمایشگاه برگزار شد، این نمایشگاه برگزارشدن نیست، یکی نیامده بگوید که فردا که محرم است، مردم از چندروز قبل راه می‌افتند و برای خرید وسایل محرم اقدام می‌کنند لذا نباید در آن زمان نمایشگاه برگزار کرد.

چرا هنرمند را می‌کشانند؟ چون برنامه‌ریزی برای آن نمایشگاه نیست، فقط قرار است آن نمایشگاه برگزار شود، این معضل است، این کار، موجب سرخوردگی هنرمند می‌شود، من که می‌روم آنجا و نمی‌توانم فروش کنم، دلسرد می‌شوم و حتی در برخی موراد ضرر هم می‌کنم.

ما با کسی مشکلی نداریم، مشکلات ما این است که یک برنامه تدوین‌شده نداریم که طبق آن بدانیم چه کسی چه کاری باید انجام دهد. هنرمند نمی‌داند چه کار می‌کند، در میدان امام رفتم، هنرمندی کار مُشبک می‌کرد، دقیقاً کار 30 سال پیشش را ادامه می‌داد، کسی به او نگفته است چیزی بساز که بر اساس نیاز روز جامعه باشد، خیلی چیزها در معاونت صنایع دستی از قلم افتاده است مسئولان مشکلات و سختی های ما را نمی‌بینند.

*مریخی: از مهمتزرین برنامه‌های ما در این حوزه موضوع تجهیز کارگاه‌ها و استاندارد آنها از نظر بهداشت و مواد اولیه بوده است که سعی کردیم بنا به توانی که داریم در این حوزه قدم برداریم.

همانطور که گفتم مشکل عدم بوجه کافی و نیروی انسانی مورد نیاز مشکلاتی را موجب شده است که برخی موارد از جمله عدم سرکشی کافی به کارگاه‌های تولیدی را موجب شده است و امیدواریم که با سیاست جدید دولت دراین حوزه، این مشکلات برطرف شود.

ادامه دارد.....

گفت‌وگو از مسعود ملکی

انتهای پیام/