خانه ناصر الدین میرزا یکی از بناهای شاخص تهران است که بارها و بارها دوستداران میراث فرهنگی نسبت به وضعیت نامناسب آن هشدار دادهاند. خانهای که وقتی در گوگل جستجویش میکنی، در سایت سفر نویس درباره آن نوشته شده؛ به علت مخروبه بودن قابل بازدید نیست.
خانه ناصرالدین میرزا، پسر مظفرالدین شاه که در خیابان ناصرخسرو، خیابان صور اسرافیل، کوچه ناصرالدین میرزا واقع شده، خانهاست که 8 سال پیش کارشناسان میراث فرهنگی را بر آن داشت تا به دلیل اهمیت و نوع معماری آن را به شماره 12214 در فهرست میراث فرهنگی ثبت کنند.
|
این تصویری از خانه ناصرالدین میرزاست، خانه کم نظیر در معماری و غیر قابل دیدن به دلیل متروکه بودن! |
اما نه این خانه و نه در تاریخی آن هرگز از مواهب این ثبت ملی بهره نبردند. هرچند در چوبی با منبتکاری کم نظیر آن سال 75 ، توسط یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی به خانه امام جمعه منتقل شد، تا از فرسودگی و سرقت دزدان و معتادان در امان بماند ولی در گوشه حوضخانه رها شد.
به گفته فعالان میراث فرهنگی، باز اگر این در به همان صورت نگهداری می شد، جای شکرش باقی بود. اما با فرا رسیدن دوره ریاست محمد حسین فراهانی در اداره میراث فرهنگی تهران و تشکیل شورای راهبردی در خانه امام جمعه برای اینکه این درتاریخی، جلوی چشم اعضای شورا نباشد، آن را به گوشهای انداخته و وسایل دیگر را روی آن تلنبار کردند.
|
در تاریخی از خانه جدا شد که حفاظت شود، حالا در انبار خانه امام جمعه زیر توده ای از اشیا دارد می پوسد |
تلنبار شدن وسایل روی این در تاریخی یک طرف، نفوذ نم و موریانه به آن مسئله دیگری است که این درتاریخی با آن مواجه شده است. در این میان اعتراض دوستداران میراث فرهنگی برای نجات این در تاریخی تا کنون به نتیجه نرسیده است.
در حال حاضر گفته میشود که دیگر جلسه شورای راهبردی برگذار نمیشود اما سرنوشت درتاریخی به هیچ عنوان عوض نشدهاست. خانه ناصرالدین میرزا هم سالهاست در مالکیت سازمان بازنشستگی است و در دوره ای که این سازمان از این خانه استفاده میکرد، دچار تغییرات جدی و بخشهایی از آن نیز تبدیل به پاساژ شد.
گفته میشود که این خانه یکی از کم نظیرترین خانههای ارگ سلطنتی به شمار میرود. سقف آن به صورت گنبدی شبیه تیمچههای کاشان است. در هیچ خانه ای در تهران نیست زیرا به صورت گنبدی شکل است. قرینه تیمچههای بازار کاشان است. به همین دلیل هم کم نظیر است.
|
حتی سند ثبت ملی این خانه هم افاقه ای برای ماندگاری خانه و درش نکرد! |
ناصرالدین میرزا این بنا را بین سالهای 1280الی 1285 هجری شمسی در بخش شمالی محدوده ارگ سلطنتی بنا کرد. شکل خاص قرارگیری دو بخش شاه نشین و خدمه نشین در مقابل هم بدون هیچ پیوند ساختمانی در حیاط و در عمارت اعیانی کم نظیر است.
پلان کلی عرصه مستطیل شکل است با وسعتی معادل 1000 مترمربع وابعادی به طول 21×48 متر. فضایی به مساحت 480مترمربع به عنوان حیاط درمرکزودربخش شمالی ملک عمارت شاه نشین قرار دارد.
با این وجود امروز نه به ماندگاری این خانه میتوان دلخوش ساخت و نه در تاریخی آن. اکنون بیش از هر زمانی باید از مسئولان اداره میراث فرهنگی تهران پرسید که قرار نیست اقدامی برای نجات این در که حفاظت آن چندان سخت نیست و همچنین این خانه تصمیمی بگیرند.